خاتم سازی اصفهان

خاتم سازی یکی از صنایع دستی اصفهان محسوب میشود.خاتم هنر آراستن سطح اشیاء با مثلثهای کوچکی است که طرحهای گوناگون آن همواره به صورت اشکال منظم هندسی بوده است.

این شکلهای هندسی را با قرار دادن مثلثهایی کوچک در کنار هم نقشبندی می کنند.

می توان گفت، کار خاتم نقشهای هندسی تشکیل شده از مثلثهای سه پهلو (متساوی الاضلاع) است که از:

عاج، استخوان، چوب و مفتول برنج ساخته شده اند و معمولاً به ضخامت ۲ میلی متر در سطح خارجی یا سطح داخلی و خارجی اشیاء چوبی چسبانده می شود.

آثاری که از قدیم مانده نظیر درهای کاخها، رحلهای قرآن و صندوقهای مقابر خاتمکاری نشان می دهد

که این هنر در زمان قدیم و به ویژه عهد صفویه رواج کامل داشته یکی ازمراکز اصلی آن هم اصفهان بوده است.

اما همین معلوم می کند تا چند سالی این هنر در اصفهان رو به زوال گذاشته و تنها شیراز مرکز این صنعت شده است.

در ابتدا کار خاتم با استفاده از مثلثهای بسیار بزرگ که پهلوی هم قرار می دادند تهیه می شد

ولی به تدریج با پیشرفت ذوق و تبحر هنرمندان ابعاد مثلثها ریزتر و کوچکتر شد.

بهر حال هنر خاتم سازی از زمان پیدایش تا کنون تحولاتی را داشته است.

صنعتگران خاتم ساز برای تهیه خاتم از مواد اولیه متنوعی استفاده می کنند که

در کمتر صنعت دستی دیگری این چنین تنوعی به چشم می آید.

این مواد عبارتند از:

چوب فوفل، چوب گردو، چوب نارنج، چوب عناب، استخوان شتر، مفتول برنجی،

لایه برنجی، سریشم گرم، سریشم سرد، فرمالین، فیبر و روغن جلا و تخته سه لایی.

غیر از آن برای تکمیل ساخت از چفت و لولا و غیره نیز استفاده می کنند.

از خاتم در تهیه محصولات مختلفی استفاده می شود که از آن جمله است:

قاب عکس، جعبه سیگار، عصا، پیپ، جعبه لوازم آرایش، جا کلیدی، جاقلمی و جلد آلبوم.

در اصفهان علاوه بر اشیاء خاتم که به شیوه شیرازی می سازند.

قسمتی از مصنوعات خاتم را با نقره و مینا سازی توأم کرده اند که در شیراز وجود ندارد. مثلاً جعبه های خاتمی که رویه آن را نقاشی مینیاتور می کنند و روی آنرا روغن می زنند.

خاتم کاری با نقش مینیاتور

» مطالب مرتبط:

صنایع دستی کرمان عروسک کاموایی ماسوله کپو صنایع دستی جنوب نمد ترکمن