معرفی روستای یای شهری

معرفی روستای یای شهری (شهرستان مراغه – بخش مرکزی)

روستای یای شهری یکی از روستاهای آذربایجان شرقی است که در دهستان سراجوی غربی بخش مرکزی شهرستان مراغه در دامنه سرسبز کوه سهند و در امتداد رودخانه همیشه خروشان “صوفی چای” واقع شده است . این روستا طبق سرشماری عمومی نفوس مسکن ۱۳۹۵ با ۱۴۰ خانوار و جمعیت آن ۴۷۹ نفر در ۲۷ کیلومتری شهرستان مراغه قرار دارد. این روستا به لحاظ واقع شدن در منطقه توریستی و پتانسیل گردشگری و همچنین آب و هوای خوب و طبیعت سرسبز آن از اهمیت ویژه ای در شهرستان مراغه برخوردار است . بدین جهت پذیرای گردشگران و میهمانان از شهرهای همجوار جهت استراحت و گردشگری در فصلهای بهار، تابستان، پائیز شده است.
مردم این روستا به کار کشاورزی ، باغداری ، دامداری و از همه مهمتر پرورش زنبور عسل مشغول می باشند. وجود باغات و کارخانه شیرپز ، سبب توجه تاجرین و صادر کنندگان محصولات کشاورزی را به خود جلب نموده و باعث حضور آنها در فصل بهار ، تابستان و پائیز جهت خریداری این محصولات در این منطقه شده است. تولید عسل طبیعی در این منطقه باعث رونق اقتصادی و صادرات این محصول به شهرهای همجوار شده است.
روستای یای شهری یکی از روستاهای شهرستان مراغه واقع در بخش مرکزی دهستان سراجوی غربی قرار داشته و دارای سابقه کهن و تاریخی می باشد. و بنا به گفته ریش سفیدان و نقل وقول آنها از پدران و نیاکان در قدیم این روستا شهر بوده است که در منطقه ای از روستا که به مهردار معروف است در آنجا مردمانی ساکن بودند که در جریان یکی از بلایای طبیعی بکلی ویران شده است . و دو اثر تاریخی که به تازگی از طرف سازمان میراث فرهنگی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است . این آثار تاریخی به نامهای:
»قبرستان تپه سی: موقعیت جغرافیایی: دهستان سراجوی غربی ، روستای یای شهری، با قدمت هزاره ۵ و ۴ قبل از میلاد و به شماره ۲۱۰۸۶«
»تپه صادق دوزی: به موقعیت جغرافیایی، دهستان سراجوی غربی، روستای یای شهری، با قدمت هزاره ۱و۲ قبل از میلاد و به شماره ۲۲۲۶۲» هستند.
منابع تاریخی ، مراغه را زادگاه زرتشت نامیده و دانشمندان بر این باورند که زرتشت در دامان کوه سهند که در اوستا از آن با عنوان نام اسنوند یاد شده متولد گردیده است .
پتانسیل گردشگری در توسعه روستا
گردشگری روستائی از موضوعاتی است که در طی سال های اخیر به طور گسترده در حوزه توسعه روستائی و توسعه گردشگری مطرح شده است . با توجه به اثرات اقتصادی که بر جامعه روستائی دارد برنامه ریزی های زیادی نیز از طرف مردم و دولت جهت توسعه آن صورت گرفته است . با توجه به اهمیت اشتغال در جامعه ی روستائی و جلوگیری از مهاجرت بی رویه و بی مورد، ضرورت برنامه ریزی و توسعه مشاغل مرتبط با توسعه روستائی در بسیاری از روستاها احساس می شود و در واقع با توسعه گردشگری و توریسم روستائی بسیاری از مشکلات موجود اشتغال در روستاها حل خواهد شد .
به عنوان مثال استفاده از ظرفیت های مزارع کشاورزی ، باغات ، طبیعت گردی ، استفاده از ظرفیت های فرهنگی و مذهبی ، آداب ورسوم سنتی روستا و… ،که برای توسعه گردشگری و ایجاد بستر مناسب برای اشتغال جوانان در روستا بسیار پر اهمیت تر است .
اغلب گردشگران داخلی بیش از هر چیز به آب و هوا ، فرهنگ یا طبیعت مقصد خود علاقمند هستند به همین دلیل آنها را به دل طبیعت و روستاها می کشاند . گردشگری روستائی امروزه یکی از مردمی ترین اشکال گردشگری محسوب می شود . این در حالی است که گردشگری روستائی یک روند دو سویه اقتصادی را در نواحی روستائی رقم می زند که می توان در بر گیرنده یک رشد اقتصادی و تنوع فعالیت ها از یک سو و همچنین ایجاد اشتغال و در آمدزائی برای ساکنان روستا از دیگر سو می تواند باشد . به همین دلیل از اولویت ویژه ای برخوردار است که باید مورد توجه قرار بگیرد.
روستای یای شهری به لحاظ گردشگری از اهمیت ویژه ای برخوردار است و به جرات می توان گفت این منطقه جایگاه ویژه ای در شهرستان و حتی شهرهای اطراف در بحث گردشگری و توریسم روستائی برخوردار است و در تعطیلات آخر هفته مسافران و گردشگران زیادی را به مسیر منتهی به این روستا می کشاند . مناظر طبیعی ، کوهها و دره های سرسبز و همچنین جاری شدن رودخانه صوفی چای از این مسیر جذابیت آن را دو چندان کرده است . وجود کوههای بسیار زیبا و بهم چسبیده و رشته ای از جمله کوههای ساری قیه سی ، ایوانا کوه ، شوش داغی و وجود غارهای طبیعی مانند آغاجان کوهولی، قره گل، و سنگهای بزرگی از جمله دیح داش، شوش داغی که این مناظر با صخره های خیلی زیبا با بهترین و زیباترین جلوه های طبیعت که در خود گنجانده است در اطراف روستا منظره ای زیبا به دوستداران و علاقمندان به طبیعت فراهم ساخته است . وجود چشمه های خنک و گوارا وطبی که یکی از آنها در درمان سنگ کلیه بسیار موثر میباشد در اطراف روستا قرار دارد
این روستا به دلیل وجود سنگ های بسیار در اطراف آن و به کاربردن مصالح ساختمانی یکنواخت سنگ و گل به دهکده سنگی نیز مشهور است . این روستا به لحاظ قرار گرفتن در مسیر دهکده توریستی مراغه از اهمیت زیادی برخوردار بوده و باید به توسعه وپیشرفت و آبادانی آن توجه ویژه ای شود .
محیط زیست
روستای یای شهری زیستگاه انواع گوناگون پرندگان از جمله کبک ، عقاب ، شاهین ، لاشخور، قرقی ، بلبل ، وانواع مختلف از جانوران مانند خرگوش ، گرگ ، خرس ، روباه ، خوک ، و گونه ای بسیار از خزندگان مانند آفتاب پرست ، مارمولک ، مار که در این منطقه زیست می کنند . وجود ماهی قزل آلا در مسیر رودخانه صوفی چای گردشگران را به این منطقه کشانده است .
گیاهان داروئی و خوراکی در روستا
گیاهان خوراکی در دامنه‌های سهند و روستاهای اطراف ، سفره‌های مردم این منطقه را عطرآگین می‌کند. در فصل بهار وطبیعت وهمزمان با رویش گیاهان خوراکی و دارویی، افراد روستا اقدام به برداشت این گیاهان و عرضه آن در بازار می‌کنند. در این فصل از سال مردم اقدام به چیدن، این گیاهان و ذخیره آن برای سایر فصول به‌صورت خشک شده می‌کنند.
به گفته‌اهالی روستا ، حدود صد ‪ گونه گیاه خوراکی و دارویی در ارتفاعات روستا ی یای شهری و دامنه کوه های آن رشد می‌کند. ریواس ، بزگوش ، شنگر ، کاکوتی(کهلیک اوتی) ، چای علفی (توه لوجه) ، عرلیک ، سورولو ، بولاغ‌اوتی ، قارترسی ، گل گاوزبان ، گون ، گل آقا ، یونجه ، مرزه کوهی ، نعناع ، کنگر ، آغجه‌باش ، خارشتر ، پونه ، مرزن جوش ، انواع قارچ از جمله گیاهان خوراکی و دارویی این روستا است.
مرزه کوهی ، نعناع و پونه عمدتا به عنوان طعم‌دهنده در پخت انواع غذا به ویژه کوفته ، عرلیک و سورولو در پخت آش ، کنگر در تهیه خورشت و کوکو و ریواس مورد وثوق کودکان به صورت خام از جمله مصارف این گیاهان در روستا است.
علاوه بر پخت غذا تعدادی از این گیاهان به صورت دم کرده همراه با چای و بخش عمده‌ای از آن نیز برای تهیه داروهای گیاهی و عرقیات مورد استفاده مردم قرار می‌گیرد. این گیاهان علاوه بر تازه‌خوری به صورت خشک شده نیز در فصل زمستان توسط بانوان برای مصارف خوراکی و دارویی بکار گرفته می‌شود. علاقه بیشتر مردم به استفاده از گیاهان خوراکی و دارویی به‌جای سایر مواد خوراکی و داروهای شیمیایی و برداشت بی‌رویه آن تا حدودی ادامه رشد این گیاهان را تهدید می‌کند.
برداشت بی‌رویه ، غلط و غیر اصولی این گیاهان آسیبی جدی به مراتع و رشد گیاهان خوراکی و دارویی ارتفاعات این روستا می تواند باشد.

رودخانه صوفی چای
رود خانه صوفی چای که از دامنه های جنوب غربی کوه سهند و از آب شدن برف های دائمی و سنگین کوهستان بویژه از دره بامیدز و از سرازیر شدن چشمه های متعدد از دل کوه ها بوجود آمده است . البته در این مسیر رودخانه دیگری هم وجود دارد که به “کیچیح چای ” یا چای کوچک مشهور است به رودخانه صوفی چای متصل شده و در نهایت به سد علویان می ریزد. آب این رودخانه نه تنها تمام باغات این مسیر را سیراب می کند بلکه پس از سرازیر شدن به سد علویان اکثر باغات شهرهای مراغه و بناب را نیز سیراب می کند. در مسیر این رودخانه ۸ روستا به نامهای یای شهری ، هریس ، صومعه ، آشان ، اوزبک ، تازه کند ، قشلاق ، و علویان قرار دارد.
ویژه گی های طبیعی روستا
روستای یای شهری به جهت داشتن مناظر طبیعی و سرسبزی منحصر بفرد از قدیم الایام میحطی آرام و زیبا برای گردشگران شهرهای همجوار در همه ایام سال (به جز زمستان که هوا نامساعد است) بوده است به همین جهت به عنوان منطقه گردشگری شهرستان مراغه محسوب می شود و گردشگران و مسافران خاطره خوشی را از این مناظر به خاطر می سپارند . چرا که با داشتن مناظر بسیار دل انگیز چشم هر بیننده ای را به خود جلب می کند . با آمدن فصل طبیعت و با رویش گلهای گوناگون و سر سبز شدن کوه های اطراف روستا جلوه خاصی به آن می بخشد . امید است با همکاری دستگاه های زیربط امکانات مناسبی جهت رفاه حال مسافرین و گردشگران عزیز فراهم شده و قابلیت های گردشگری و توریستی آن هرچه بیشتر به مردم شهرستان مراغه و شهرهای همجوار معرفی گردد.

وجود چشمه های سرد وگوارای طبی وآبشارهای زیبا
در این روستا چشمه هائی با آبهای زیر زمینی بسیار زیبا و سرد و گوارئی وجود دارند که در دامنه های کوه سهند و اطراف روستا قرار دارند که به درمان سنگ کلیه موثر می باشد و خاصیت درمانی دارد . و همچنین وجود آبشارهائی در اطراف روستا که در فصل بهار با آب شدن برف ها به وجود می آید تماشای آن از نزدیک برای دوستداران طبیعت خالی از لطف نیست.
معرفی برخی از پروزه های انجام یافته توسط دهیاری یای شهری
1- تملک اراضی و مسیر گشائی ۶۵۰۰ متر مربع معابر اصلی و فرعی روستا با مشارکت مردم
2- اهدائ یک قطعه زمین به مساحت ۲۰۰ متر مربع جهت محل احداث چاه آب شرب روستا توسط خیر روستائی
3- جدول گذاری و سنگ فرش ۳۵۰۰ متر مربع معابر روستا با مشارکت بنیاد مسکن و دهیاری ( فاز اول )
4- زیر سازی و آسفالت جاده روستا به طول ۸ کیلومتر
5- اهداء یک قطعه زمین به مساحت ۱۲۰ متر مربع جهت احداث خانه بهداشت توسط خیر روستائی
6- خرید و نصب تابلو ورودی روستا
7- خرید و نصب پایه بنر
8- خرید و نصب سطل زباله
9- پیگیری احداث باغ راه شمال شهرستان مراغه از روستای یای شهری به کندوان توسط بخشداری و دهیاری
10- پیگیری گاز رسانی به روستا

استان: آذربایجان شرقی
شهر: مراغه
بخش: مرکزی
دهستان: سراجوی غربی
نام دهیار: رضا نایبی

روستای یای شهری – شهرستان مراغه – بخش مرکزی – استان آذربایجان شرقی

روستای یای شهری – شهرستان مراغه – بخش مرکزی – استان آذربایجان شرقی

روستای یای شهری – شهرستان مراغه – بخش مرکزی – استان آذربایجان شرقی

» مطالب مرتبط:

روستای کان گنجشکی معرفی روستای پیان روستای تمبلان معرفی روستای سنخرو معرفی روستای شاسیب کلا