نمد ترکمن

4 مرداد 1396 مدیر سایت خبرها,صنایع_دستی

ترکمن ها صنایع دستیشان نمد است. نمد ساده ترین نوع فرش است که تولید آن آسان بوده و نیاز به دستگاه خاصی برای تولید آن نیست و بیشتر با دستان توانای نمدمال تهیه می شود.
این نوع فرش در برخی دیگر از نقاط کشور نیز تولید می شود، اما نمدمالی از جمله صنایع دستی زیبا و ساده است که در گلستان در قالب ‘ˈنمدمالی ترکمن و نمدمالی کوهستان’ تولید می شود.
در این خصوص دو نوع نمد متفاوت تولید و به عبارتی مالیده می شود که بیشترین وجه تمایز آنها نقوش انداخته شده روی آن است.
ماده اصلی نمد، پشم گوسفند است که رنگ های طبیعی آن مانند سفید، قهوه ای، سیاه یا ترکیبی از آنها است که برای زمینه و مقداری نیز به عنوان پشم رنگ شده مورد استفاده قرار می گیرد.در زمینه نقش زنی مناطق ترکمن نشین و فارس نشین گلستان در یک ویژگی مشترکند که نقوش نمدی را به طور ذهنی بر روی قالب نمد اجرا می کنند و این نقوش مانند گنجینه ای از پیشینیان سینه به سینه به ارث رسیده است.

نمد

نمدهای گلستان از انواع مهم و معروف نمد ایرانی بوده که در ترکمن صحرا به آن ‘ˈکِچِه’ و در بخش کوهستانی گلستان به آن ‘لِمَد’ گفته می شود.
در گذشته نمدمالی در شهرستان های گنبدکاووس، کلاله، گمیشان و برخی روستاهای ترکمن نشین نیز رواج داشت، اما اکنون حوزه تولید آن کمتر شده است.
به دلیل اینکه تولید نمد نیاز به قدرت بدنی فراوان دارد در بیشتر نقاط ایران نمدمالی توسط مردان انجام می شود ،اما نمد ترکمن را صرفاً زنان تولید می کنند.

نمد -زنان در حال بافت

در سده های پیشین، دورانی که هیچ ماشینی برای تولید نمد وجود نداشت، نمد تنها توسط پارچه های گرم و کار یدی تدارک دیده می شد. در منطقه آسیای مرکزی در بخش ترکستان شرقی نژادهای متنوع گوسفند وجود داشته اند. از کرک و موی شانه شده این گوسفندان نمد های گران بها تولید می شد. در نزد قبایل ترکمن به نام های یموت و تکه، هم گوسفندان دنبه دار به نام تاغ لاق( Taglaq) داغ لاق و هم بی دنبه یا کم دنبه به نام اِریک (Erik) پرورش می یافت، که از پشم آنها برای تولید نمد به یک سان استفاده می شده است. در نزد ترکمن های افغانستان، جمهوری ترکمنستان، ترکمن های ایران و قفقاز، نمد امروزه نیز بر اساس قدیمی ترین روش های تولید یعنی طبق روش سیصد سال پیش از میلاد، همانند روش دوران هان ها که شگفتی چینی ها را برمی انگیخت، مطابق تکنیک پِرِس کردن، غلطاندن و فشردن پشم ها تولید می شود.

امروزه در بین ترکمن ها جز برای پوشش اسب و رویه زین برای مصارف دیگر از نمد استفاده نمی شود و جز در تعدادی از روستاهای دور افتاده، در شهرها نشانی از نمد در خانه های ترکمن وجود ندارد و به جای آن از قالی های زیبای ترکمنی برای پوشاندن کف اتاقها استفاده می کنند.