روستای وانشان

روستای وانشان؛ بهشتی تاریخی در گلپایگان

روستای وانشان از توابع شهرستان گلپایگان واقع در استان اصفهان است. این منطقه وسیع، از کهن‌ترین خاستگاه‌های تمدنی در نجد ایران است که صدها روستای قدیمی، زیبا و مهم را در خود جای داده است. این روستا در ۱۲ کیلومتری جنوب شهرستان گلپایگان و ۱۵ کیلومتری شمال خوانسار قرار دارد. این روستا در دل طبیعت زیبای خود پذیرای آثار و بناهای تاریخی بسیاری است.

وجه تسمیه

این روستا به دلیل نزدیکی به ارتفاعات داری آب‌وهوای بسیار خوبی است. نام این روستا وانشان یا به زبان محلی وانشون است. البته درنوشته های دیگر به نام ونیشون نیز از آن یاد شده است.

سابقه تاریخی

وجود بقعه امامزاده ابوالفتوح سلیمان‌بن موسی‌بن جعفر، در روستای وانشان که بنای آن با توجه به کتیبه داخل حَرم، به قرن دهم هجری مربوط می‌شود. همچنین وجود درخت عظیم و فوق‌العاده قدیمی کنار دیوار امامزاده که نزدیک به هزار سال عمر دارد، نشان از قدمت این روستا دارد.

در آبان ماه سال ۱۳۹۱ غاری قدیمی با بقایای استخوان چندین انسان و ظروف سفال شکسته در کوه تیر روستای وانشان کشف شد که پس از انجام بررسی‌ها توسط میراث فرهنگی استان اصفهان مشخص شد قدمت آنها به بیش از ۳۰۰۰ سال می‌رسد که حاکی از قدمت و وجود زندگی در زمان های قدیم در این روستا است.

گویش مردم

گویش مردم وانشان که وانشانی، ونیشونی و مردم این روستا اونشونی می‌نامند، جزئی از گویش‌های ایران مرکزی و شمال غربی است و شباهت‌هایی به گویش خوانساری دارد.

زبان وانشونی یکی از قدیمی‌ترین زبان‌های ایرانی است.

مکان‌های دیدنی وانشان

بقعه امامزاده ابوالفتوح سلیمان‌بن موسی‌بن جعفر، در روستای وانشان (وانشون) با توجه به کتیبه داخل حَرم، به قرن دهم هجری مربوط می‌شود. بنا بر کتیبه، امامزاده از نوادگان موسی پسر جعفر است.

بر فراز بقعه چهارگوش آجری گنبدی هرمی و دوازده ترکی کشیده شده‌ است. روی صندوق آیاتی از قرآن مجید نوشته شده و کلمه «صندوق شاه حسین فرید ونشکوه» دیده می‌شود.

کهنسالان وانشان می‌گویند امامزاده ابوالفتوح بسیار قدیمی است و یک دلیلش، وجود درخت عظیم و فوق‌العاده قدیمی کنار دیوار آن است.

فضای داخلی گنبد دارای یک صندوق چوبی منبت‌کاری شده بسیار نفیس است که در حال حاضر ضریح روی آن قرار گرفته‌ است، چون صندوق چوبی زیر ضریح است، نمی‌توان تاریخ ساخت آن را بررسی کرد.

در فضای داخلی گنبدخانه، فضایی مستطیل شکل یا آسمانه با سقفی تیرپوش و مسطح قرار دارد. زیر سقف چوبی نقاشی و خوشنویسی با خط نستعلیق دیده می‌شود که کار استاد محمود نجار و استاد یوسف خوانساری است.

درب قدیمی امامزاده ابوالفتوح که یک بار در سال ۱۳۰۹ زراندوزان یهودی به آن طمع کردند، شاهکار منبت‌کاری در زمان شاه تهماسب صفوی است.

تاریخ اتمام کار این در سال ۹۹۰ هجری قمری است، یعنی بیش از سه قرن قدمت دارد.

شمعون میرزا سلیمان کلیمی و در عتیقه شاهزاده ابوالفتوح

در سال ۱۳۰۹ هجری شمسی شخصی به نام شمعون میرزا سلیمان کلیمی برای خرید درب عتیقه شاهزاده ابوالفتوح روستای وانشان به خادم آن مراجعه می‌کند و ایشان هم حکم شرعی فروش درب‌ها را از روحانی محل (شیخ محمد صادق علامه) می‌پرسد،

کهنسالان نقل کرده‌اند ایشان پاسخ می‌دهد: اگر این درب قابل استفاده نیست، فروش آن مانعی ندارد و باید پول آن را خرج تعمیر و مرمت زیارتگاه شاهزاده ابوالفتوح کنید.

ضریح امامزاده ابوالفتوح

پس از این فتوا، درب امامزاده به فروش می‌رسد، اما بعد از مدتی شمعون هنگام خروج از مرز ایران گیر می‌افتد و در بازجویی می‌گوید این در را از خادم زیارتگاه شاهزاده ابوالفتوح خریده‌ است.

ماموران حکومتی به خادم شاهزاده ابوالفتوح مراجعه می‌کنند، او هم می‌گوید: من به حکم مجتهد محل‌مان این درب را فروخته‌ام و سرانجام شیخ محمدصادق علامه را برای محاکمه به اراک احضار می‌کنند. این محاکمه سال‌ها طول می‌کشد و در نهایت در تاریخ ۵ فروردین ۱۳۱۹ دادگاه استان تهران به این دلیل که معامله درب امامزاده سال ۱۳۰۹ صورت گرفته و درب امامزاده در اول آذر سال ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی ثبت شده، روحانی مزبور را تبرئه می‌کنند.

از میان دیگر دیدنی‌های وانشان می‌توان به:

باغ‌های سبز و زیبا، کوه بابا دودورشاه، چشمه لمبی، مورا، دزی، کوه دیگا، کوه محد حیدر، قلعه جمال، حسن‌آباد، سدکرا (مقبره سید کرار)، مقبره بهلون، برج حاج فرج‌الله، مزرعه امیریه، قلعه‌ی وانشان اشاره کرد که البته امامزاداه ابوالفتوح جایگاه ویژه‌ای دارد.

در روستای وانشان، بقایای ارگ و قلعه‌ای تاریخی وجود دارد که در سال ۱۳۹۱ برای تصویر‌برداری سریال جلال‌الدین، بخش‌های زیادی از آن‌ بازسازی ‌‌و بخش‌هایی نیز به آن اضافه شده است. اما با این وجود قلعه سینمایی مولانا در روز سه شنبه ۲۳ شهریور ۱۳۹۵ توسط سازمان امور آب شهرستان گلپایگان به بهانه قرار گرفتن در حریم رودخانه تخریب شد، در حالی که رودخانه نصف بیشتر سال خشک است و فقط بخشی از قلعه در حریم آن بود.

منبع: www.kojaro.com نویسنده: زهرا صالح نژاد

» مطالب مرتبط:

روستای واریش روستا دره بید روستای کوپچ روستای چاه کبکان روستای «کندلوس» در زمره ۷۳ روستای برتر گردشگری کشور قرار گرفت.