روستای رشم

روستای رشم؛ روستایی با هویت در پیچ و خم های کویر

از دامغان به سمت جنوب که راهی کویر می‌شویم، ۱۰ کیلومتر مانده به معلمان جایگاه روستایی به نام «رشم» است. کویر همیشه پر رمز و راز بوده و هست. این روستای اصیل و با هویت نیز از راز و رمزهای کویر است. نام رشم با نام معادن کوه‌های اطراف، معادن شداد گره خورده است.

در این منطقه معادن بسیاری وجود دارند که علاوه بر اینکه جزو منابع اقتصادی و درآمدزایی محسوب می‌شوند، به ما نشان می‌دهند مردمان روزگار قدیم از وجود آن‌ها مطلع بودند و استخراج هم می‌کردند.

این روستا در دامنه کوه انارو واقع شده است.

این روستا در دیواره ورودی به کویر مرکزی ایران از طرف دامغان به جندق است. کنار جاده دامغان به جندق در سمت چپ آن روستا رشم با دوچشمه آب قرار دارد که برای مسافران خسته از کویرخشک نعمتی بی‌بدیل است.

معماری رشم صخره‌ای و پلکانی است و خانه‌های آن پشت به کوه دارند و از روبرو به زمین‌های زراعی نظر دارند. وجود چشمه‌هایی همچون چشمه علی و جاری شدن آن‌ها به روستا شادابی و زندگی را به ارمغان آورده‌اند. وجود چنین مکانی در دل ‌کویر که گاهی تا کیلومتر‌ها اثری از زندگی در آن نیست، آنچنان شگفت‌آور است که ایران‌شناسی همچون مهرداد بهار را تحت تاثیر قرار داده است.

جاذبه‌های گردشگری رشم

سنگ نگاره‌های باستانی

اوج شکوه و عظمت این روستا وجود سنگ نگاره‌هایی است که در دامنه کوه‌های مرتفع شمال غربی آن قرار دارد. نقش‌هایی که در جای‌جای ایران تکرار شده‌اند و در این دیار کویری همچون دیگر نقاط ایران وجود دارند. در دامنه شرقی یکی از مرتفع‌ترین کوه‌های منطقه به نام کوه دختران یا چهل دختران بر سنگ‌های سخت، نقش‌های متعددی از بز کوهی (نماد آب‌خواهی) حکاکی شده‌اند. اگرچه تعداد آن‌ها کم و معدود است، ولی ارزش و پیام ملی آن‌ها بسیار فراوان است.

گورستان تاریخی رشم

جالب‌ترین چیزی که به دره رشم عظمت و شکوهی تاریخی می‌دهد، گورستان این دره است؛ گورستانی به پهنای تقریبی ۲۰۰ متر و به درازای یک کیلومتر در جانب شرقی بستر خشک دره رشم. گفته می‌شود قدمت بعضی ار این قبر ها به ۳۰۰۰ سال می‌رسد.

کهنسال‌ترین گورهای این گورستان در قسمت شمال قرار دارند و هر چه به سمت جنوب می‌رویم از عمر گورها کمتر می‌شود، تا سرانجام در جنوبی‌ترین حد گورستان به گورهای رشمی‌های معاصر برمی‌خوریم که در کنار آرامگاه امامزاده عباس قرار دارند. ظاهرا گورهای حد شمالی مربوط به اوایل صدر اسلام هستند و از آن مردمی که هنوز اسلام نیاورده‌اند. چون جهت آن‌ها شرقی‌غربی نیست.

در این گورستان عظیم که در طول زمان به کرات غارت شده و مورد دست‌برد حفارهای شبانه قرار گرفته است، سنگ‌های قبرها به صورت هندسی حجاری نشده است، بلکه نام صاحب گور را بر قلوه سنگی بزرگ نقش کرده‌اند.

در میان گورهای بزرگ و کوچک، گوری وجود دارد که سه متر عرض و شش متر طول دارد و اطراف آن را با تخته سنگ‌های بزرگی جدول‌بندی شده است. این گور بزرگ از طول به دو قسمت شده است و بر قلوه سنگ بزرگی که در وسط این دو قسمت قرار دارد به خط زیبایی نوشته شده است: «عباسه».

تنها گوری که از بنای مختصری برخوردار بود، گوری بود با یک طاق، چهار پایه آجری که سقفش ریخته بود و در داخل طاق حفاری وسیعی صورت گرفته بود.

همچنین آن را به «ایرجی‌ها» منسوب می‌کنند. ایرج یکی از سه پسر فریدون، پادشاه اساطیری ایران بود که بخش میانی دنیا که ایران هم جزو آن بود به او رسید.

آرامگاه امامزاده عباس(ع)

آرامگاه این امامزاده که شاهزاده عباس نیز نامیده می‌شد، عبارت است از یک فضای هشت گوش با یک گنبد پلکانی که معمول این منطقه است. از پلکانی که در جبهه شرقی بنای آرامگاه قرار دارد و به سقف گنبدی منتهی می‌شود، برمی‌آید که از فراز این بنا علاوه بر گفتن اذان به جای برج دیده‌بانی هم استفاده می‌شد. رشم با موقعیت جغرافیایی خاص خود، ضمن اینکه تسلط کامل بر کوره‌راه کاروان‌رو و حاشیه شمالی کویر بزرگ نمک دارد، در دهانه معبر میان کوه‌های انارو و دزینا، با روستاهای شمالی کوه‌های شمالی کویر بزرگ نمک هم در ارتباط است. گنبد امامزاده عباس (ع) هم به راه شرقی‌غربی حاشیه شمالی کویر تسلط دارد و هم بر دهانه معبر یاد شده است.

گفتنی است دامغان یکی از کهن‌ترین شهرهای ایران است و از قدیم تا حال دارای اهمیت خاصی است. نام این شهر از مغان گرفته شده و به «ده مغان» معروف بوده و گفته‌اند که مغان باعث آبادی آن شده‌اند. بعدها در اثر گذشت زمان حرف ه از میان رفته و الف جای آن قرار گرفته است. بنای شهر دامغان را به هوشنگ نبیره کیومرث که از پادشاهان پیشدادی بوده نسبت می‌دهند و روزگاری نیز پایتخت اشکانیان بوده و همینطور دامغان را جزو اقلیم چهارم می‌دانسته‌اند.

در اغلب کتب جغرافیا و تاریخ نام دامغان برده شده که تمامی نوشته‌های آن‌ها اشاره بر اهمیت و اعتبار شهر قدیمی دامغان دارد، چرا که دامغان در سر راه جاده ابریشم و مسیر گذر از غرب به شرق از گذشته‌های دور تا به امروز بوده و صحت و دلیل این ادعا این است، زمانی که یونانی‌ها به شهر تاریخی دامغان می‌رسند، آن را آباد می‌بینند و به خاطر بزرگی و وجود آذوقه و علوفه فراوان آن را «هکاتم پلیس» می‌نامند که هنوز هم به نام‌های هکاتم پلیس و صد دروازه معروف و مشهور است. دلیل دیگر این ادعا وجود کاروانسراها، قلعه‌ها و تپه‌های قدیمی و برج و بار و حصار عظیم داخل و خارج شهر دامغان است.

منبع: www.kojaro.com نویسنده: زهرا صالح نژاد

» مطالب مرتبط:

روستای رمین روستای قلعه نو روستای فهرج روستای وانشان روستا دره بید